Historia de Padrón

Inicios

Etimolóxicamente considérase que o nome de Padrón procede do Pedrón que se conserva baixo o altar maior da igrexa de Santiago. Segundo a tradición xacobea, esa ara romana dedicada ao deus Neptuno foi o punto de amarre da barca que, no século I, ao redor do ano 44 d.C., trasladou o corpo sen vida do Apóstolo Santiago, custodiado polos seus discípulos Teodoro e Atanasio, desde Haffa (Palestina) até o porto de Iria Flavia. A historia de Padrón, por tanto, está estreitamente ligada á de Iria Flavia, cidade romana á que Flavio Vespasiano concedéselle no ano 70 d.C. o ius Latii, engadíndolle o cognome Flavio ao topónimo, urbanizándoa e constituíndo o Foro Iriense. A vila de Padrón ten as súas orixes no século X como un alfoz de Iria Flavia, xurdindo á beira do río Sar, que até ben entrada a Idade Media era navegable.

De feito, até a Idade Moderna, Padrón conservaría dous portos: un exterior no río Ulla, no lugar da Ponte, e outro interior en Murgadán, á beira do río Sar. Desde que os restos do Apóstolo foron levados a Santiago de Compostela, Padrón convértese no principio da ruta cara ao sepulcro para os peregrinos que chegan por mar. Aproveitando ese impulso das peregrinacións xacobeas, Padrón comezou a medrar nunha encrucillada de camiños e, co paso do tempo, foi configurando unha estrutura urbanística que aínda na actualidade conserva unha disposición medieval: rúas estreitas organizadas ao redor dun eixo central, a rúa Longa, da que transversalmente parten as demais, intercaladas por pequenas prazas.

Séculos X e XI

Entre os séculos X e XI Padrón tamén se converte en obxectivo para os saqueadores viquingos e normandos, polo que Alfonso V ordenou reconstruír as Torres do Oeste, o antigo Castellum honesti de orixe romana, a principios do século XI e, desta forma, a vila deixou de ser asaltada, gozando dunha gran prosperidade durante os séculos XII e XIII.

No ano 1164, o rei Fernando II de León concedeulle a Padrón un Foro por ser o lugar de chegada do corpo sen vida do Apóstolo, circunstancia que contribuíu a transformar o burgo padronés nun auténtico núcleo urbano, obtendo ademais a Vila de Padrón diversas exencións fiscais e privilexios políticos nos reinos da monarquía. Estes privilexios serían confirmados por todos os monarcas até o Rei Felipe V (1701) e depositados no Arquivo Histórico Municipal.

O arcebispo Diego Xelmírez, nacido nas Torres do Oeste, sería outro dos grandes artífices da prosperidade de Padrón. El foi quen construíu un porto ás beiras do Sar, onde está actualmente a igrexa de Santiago e a rúa Murgadán, e dos seus estaleiros saíron as primeiras galeras da Mariña española. Pola súa banda, o arcebispo Rodrigo de Lúa, no século XV, viviu dous anos enteiros en Padrón con todo o cabildo compostelán, co propósito de protexerse dos condes de Altamira. O seu fermoso sepulcro con estatua xacente pode verse na igrexa de Iria Flavia.

Séculos XV e seguintes

Tamén no século XV, Padrón padeceu os avatares da Revolta Irmandiña, constituíndose na vila unha Irmandade, en 1467, que levaría á destrución da fortaleza da Rocha Branca en Iria Flavia -uno dos castelos máis fermosos do arcebispado- e da Torre Moucha, atalaia defensiva arrimada á igrexa parroquial. No ano 1607, Jerónimo del Hoyo, axudante do arcebispo Maximiliano de Austria, describe a vila de Padrón no libro libro Memorias do arcebispado de Santiago como unha vila de 200 habitantes, cercada por unha muralla de pedra con cinco portas de entrada: no norte a porta do Bordel, no sur a porta do Fondo da Vila, no leste a porta do Sol e no oeste as portas da Barca e da ponte de Santiago.

O 27 de Abril de 1809 chegan a Padrón as tropas Napoleónicas. O ano 1812 o Concello de Padrón informa ás Cortes de Cádiz acerca da importancia da feira de Pascua, durante as festas acoden á vila personas de toda España co obxecto de realizar transaccións de gando cabalar e mular. En 1877 o cardeal de Santiago D. Miguel Payá e Rico (1871-1885) divide a parroquia de Iria na parroquia de Santiago de Padrón e a de Santa María a Maior de Iria Flavia, á primeira corresponde a beira dereita do Sar, a vila, e o cemiterio da Matanza, a segunda abarca desde o cementerio de Adina até O Paraíso en Cesures, a parte esquerda do Sar. Curiosamente Cesures queda máis preto de Padrón.

Coa introdución da actividade téxtil, en Padrón produciríase unha importante protoindustrialización que duraría até mediados do século XIX e que permitiu operar a compañías propias que comerciaban con diferentes países europeos. A este desenvolvemento contribuiría tamén a apertura da liña de ferrocarril entre Santiago e Carril (Vilagarcía) establecida pola compañía inglesa The West Galicia Railway, fundada por Camilo Bertorini, bisavó do premio Nobel Camilo José Cela.

En 1955 o municipio sofre unha nova inundación, grave en Cesures onde interveñen as lanchas neumáticas de salvamento da Escola Naval de Marín, os veciños da estrada acollen aos evacuados das zonas baixas.

O 23 de abril de 1957, martes de Pascua, foi inaugurado o monumento a Rosalía na cabeceira do paseo de Espolón, asisten o cardeal de Santiago, Fernando Quiroga Palacios, o alcalde de Padrón, Ramón Pazos Giménez, o presidente da Sociedade Cultural Padronesa, Octavio San Martín, o presidente da comisión de festas, José Ferrón Martínez, o galeguista Ramón Otero Pedrayo, un fermoso discurso en galego, emotivo e moi aplaudido, cheo de intensidade. O cardeal Fernando reza un nosopai pola poetisa e engade, -agora Rosalía quedará máis contenta-.

Na actualidade

O termo municipal ten unha superficie de 48,4 quilómetros cadrados e está distribuído en cinco parroquias e 91 lugares: San Pedro de Carcacía (18 lugares), Santa María de Cruces (17), Santa María de Herbón (12), Santa María de Iria Flavia (30) e Santiago de Padrón (14). Desde unha perspectiva socioeconómica, o Concello de Padrón caracterízase pola diversificación da súa estrutura económica, xa que, ademais de ser considerado unha despensa natural para Galicia grazas ao seu clima cálido e chuvioso, nas últimas décadas soubo medrar industrialmente, converter os seus atractivos turísticos e o paso do Camiño Portugués nunha nova fonte de riqueza e desenvolver un sector de servizos equilibrado para un municipio con 8.581 habitantes.

Parroquias: San Pedro de Carcacía, Santa María de Cruces, Santa María de Herbón, Santa María de Iria Flavia e Santiago de Padrón.

Población: 8.581 habitantes (ano 2016 | Instituto Nacional de Estadística)