Os sons do pobo Lestrobe As comparsas

As comparsas

As comparsas do entroido padrónes, 1908-1936

O entroido padronés era unha cita obrigada para as comparsas de Padrón e dos arredores. En 1908, en Lestrobe fundouse a comparsa La Baraja, dirixida por Anxeliño Balado e xestionada por unha comisión integrada por Adolfo Cardama Cortés, Ramón Suárez e Francisco Vázquez Torres. O director era don Ángel Balado e os músicos que a compuñan eran Avelino Baleirón, Campios Torres, Manuel Torres, José Vigo Torres e José B. Romero, Domingo Solar e Francisco Rey Domínguez. A comparsa posuía tamén uns socios, que eran Pedro Ares, Ramón Romero Abelleira, Amadeo Lestido Castro, Agustín Diz Romero, Avelino Abelleira, Daniel Serramito, Eduardo Vigo Soñora, Eduardo Méndez, Francisco Cristobo Castro, Segundo Angueira, Ventura Angueira, José Romero Ramos, Aurelio Varela, Leonardo Rodríguez Tourís, José Cristobo Castro, José Castro Gens, Andrés Vigo Barreiro, Ramón González, Fortunato Lorenzo Cruces, Domingo Boga, Francisco Otero, Leandro Boga Mosquera, Juan Boga, Juan Janeiro, José Mariño Rodríguez, José Caamaño, Manuel Angueira Garea, Manuel Angueira Méndez, José Varela, Leopoldo Lorenzo e Domingo Boga Castro.

A comparsa interpretaría nese entroido as seguintes pezas: unha xota, unha ruada, un vals e unha danza, composicións comúns no repertorio de tódalas agrupacións, que maioritariamente se interpretaban en lingua castelá, aínda que algunhas delas empregaban o galego.

No entroido de 1915, a comparsa de Anxeliño Balado denominouse Hijos de Lestrove e integrábana os seguintes músicos: Domingo Solar, José B. Romero, Campios Torres, Ramón Rodríguez, A. Tarela, Manuel Torres, José Vigo Torres e un coro de trinta e unha voces (Gerardo Angueira, Alejandro Boga, José Pérez, Francisco Baleirón, Rogelio Boga, Ramón Mariño, José Cristobo, Santiago Boga, Manuel Angueira, Ramón Angueira, Manuel Boga, Ramón Suárez Pérez, Santiago Álvarez, Avelino Abelleira, Pedro Ares, Ramón Abelleira, Manuel Romero, Ramón Angueira, Daniel Serramito, Modesto Vigo, Santiago Cristobo, Manuel Tubío, Ramón Cristobo, José Pérez, Nicolás Fabeiro, José Janeiro, Francisco Vázquez, Camilo Lorenzo e Castor Ares.

Os participantes interpretaban un programa musical que posuía unha pauta determinada: un coro cantaba unha composición poética acompañado por uns músicos que interpretaban a partitura. Ruadas, danzas, xotas, valses, rumbas e mazurcas eran as composicións máis frecuentes. Cada comparsa normalmente interpretaba tres temas. A temática das composicións era variada: podían ser de carácter amoroso, temas de actualidade, relativas á diversión e á exaltación do entroido e dos produtos típicos, asuntos cómicos ou relativos ao xogo, exaltación da xuventude, crítica dos taberneiros ou das autoridades municipais polo mal estado de camiños ou das fontes, ou outras actuacións. A maioría dos letristas eran anónimos e agochábanse tras un pseudónimo, pero tamén habíaos con moita sona, que asinaban as súas composicións; tal era o caso do doutor Carballido3, Francisco Dios Bugallo da Ponte, Ángel Doce e Remigio Llerena en Pontecesures e B. Suárez de Calo. O compositor máis famoso foi don Juan Vigo “Carrandán”, de Lestrobe.

Comparsas famosas, aparte das dúas lestrobeñas, foron:

1910
  • El Arco Iris de Estramundi
  • Los Astros Turistas de Pontecesures
1933
  • Los Nuevos Murguistas de Padrón
1934
  • La Cuadrilla de los Niños de Padrón
1935
  • Os Troneras de Laraño, Santiago
  • Reunión Artística de Calo, Teo
  • Los Arlequines, Padrón
  • La Rumba Negra, Padrón
  • Los Apaches del Amor, Cesures
1936
  • Los Soldados que Luchan por la Patria, A Ponte
  • Los Mozos Rondadores, Cesures
  • Los Astros, Padrón
  • Los Habitantes de Marte, Padrón

A partir de 1936 prohibíronse as comparsas e desapareceu a tradición do entroido padronés, que tanta sona tivera, incluso máis alá das Terras de Iria.

Como mostra desas composicións reproducimos as letras da comparsa lestrobeña La Baraja de Anxeliño Balado (1908) e da comparsa “El Arco Iris” de Estramundi (1910).


  • Ruada
  • Danza
  • Xota
  • Vals
Pueblo de Lestrove
donde yo he nacido,
aires de mi tierra,
suelo el más querido.
Yo no sé qué tiene
el rincón bendito,
que no encuentro otro
como él tan bonito!
¡Cuántas añoranzas
trae al lestroveño!
El pensar que dejé
por otro su pueblo,
cuna de recuerdos,
de afectos y amores,
gratas alegrías
de tiempos mejores,
que a vuestra belleza
rendidos quedamos
y en alegres cantos
sólo amor cantamos.
Que ante hechizos tales
nadie dudar puede
que hoy el de Lestrove
admirado quede.
Y así dos cariños
tendrá el corazón,
uno el de Lestrove
otro el de Padrón.
Comparsa “El Arco Iris” de Estramundi, entroido 1910
Nada temáis de este arco iris
porque de lluvia no es percursor.
Sobre vosotras, hermosas niñas
solo derraman lluvia y amor.
Arco da bella llaman al otro,
arco de amores debéis nombrar
al que formando vamos nosotros
pues solo amores sabemos dar.
-------
Eramos nuves (b) que en el espacio
se dirigían a otra región,
pero al miraros, lindas mujeres,
el arco iris queda en Padrón.
Por las miradas de vuestros ojos,
que al sol ocultan con su fulgor,
formamos todos el arco iris,
niñas bonitas, en vuestro honor.
Vuestros hechizos, bellas mujeres,
que nos trae brindando amor
que encantos tales nadie los tiene
más que vosotras en la Región.
Eso fue causa que de Lestrove
aquí llegamos hoy a cantar
y son dichosos los que cantando
si una mirada pueden lograr.
Los hijos de Lestrove
hoy llegamos aquí
que lejos de vosotras
no podemos vivir.
No pedimos cariño,
porque no lo daréis,
pedimos que un momento
contemplaros dejéis.
Y vuestra fama es notoria
de belleza y es mundial
que no existe otra hermosura
que cual la vuestra no lo hay.
Dejadnos breves instantes
os contemplemos en el balcón
y con sonrisas y con miradas
premiéis vosotras nuestra canción.
Que sólo con miradas
satisfechos irán
los hijos de Lestrove
que cantando os están.
Más queriendo vosotras
pedimos mucho más,
halagos y cariños
amores además.
La cantora de Galicia
que en este rincón vivió
en sus cantares gallegos
a Lestrove así cantó:
“Como chove miudiño
como miudiño chove
polas brañas de Laíño
polas veigas de Lestrove”.
Viva la cantora
de nuestras campiñas
de nuestras costumbres
de nuestra terriña.
Viva Rosalía
la insigne cantora
que en cantigas bellas
nos dio honor y gloria.
Y si ella así cantando
a Lestrove nombre dio
es justo que a tales cantos
responda nuestra canción.
Canción nacida del alma
tributo de admiración
que le rinde entusiasmada
esta humilde agrupación.
Aplausos y hurras
darle a Rosalía
la eterna entusiasta
de nuestra Galicia.
¡Viva la cantora!
¡Viva el ruiseñor!
que encantos gallegos
tal nombre nos dio.
Pueblo que a los suyos honra
se honra a sí propio también
de no hacerle monumento
su recuerdo es un deber.
Por eso los de Lestrove
no se pueden olvidar
de la cantora gallega
más grande y más popular.
Por eso es Rosalía
por hoy la mejor
que dio en sus cantares
nombre a la Región.
Porque otra cantora
como ella no hay
ni más entusiasta
ni más popular.
Quien tiene gratitud
nunca se olvidará
del amigo que ausente
en América está.
Que en días de alegrías
debemos recordar
al hijo de Lestrove
que está allá del mar.
Y con nuestras canciones
mandarles mil abrazos
sinceros, calurosos
que estrechen nuestros lazos.
Y que sea para ellos
nuestro canto de amor
porque aquí no tenemos
otra cosa mejor.
Y así los de Lestrove
cifran hoy sus esperanzas
que el viento llevará América
mil gratas añoranzas.
Que allá nuestros amigos
que nos recuerdan tanto
sabrán le dedicamos
alegres este canto.
Que grato les será
a amigos tan queridos
saber que los de aquí
le están agradecidos.
Que a América mandamos
en forma de canción
la inmensa gratitud
de nuestro corazón.


  • 3Carballido García, Manuel (Santiago Compostela, 1858- Padrón, 1935), médico, profesor axudante da Facultade de Medicina da USC, xornalista galego. Exerceu como médico en Padrón. Foi o primeiro director da revista Café con Gotas.